MAARSCHALKERWEERD & ZOON

Amsterdam - RK Maagdenhuis

Wehe-den Hoorn - RK St. Bonifatiuskerk

home >orgeloverzicht

afbeelding 1: plan 1780

afbeelding 2: situatie 1953

afbeelding 3: situatie 1960/1970

afbeelding 4: situatie 2012

Gezocht

· Betere foto's van het orgel in het Maagdenhuis te Amsterdam.

Geschiedenis

Rond 1780 verrijst aan het Spui in Amsterdam een weeshuis, ook bekend als het ‘Rooms Catholijk Maagdenhuis’. In 1788 vervaardigt Johannes Josephus Mitterreither (1733-1800) een nieuw ballustrade-orgel (IIA?/16) voor de kapel van dit huis. Een tekening uit 1780 van het front, zie afbeeldig 1, toont hetzelfde frontschema, labiumverloop en aantal pijpen als thans, op de tussenvelden na, die nog ongedeeld en korter zijn. Wel lijkt het front vergootte proporties te hebben in vergelijking met de ballustrade. In 1880 werkt P.J. Adema aan het instrument en in 1891 maakte hij plannen voor een nieuw orgel met gebuikmaking van zes registers van Mittherreiter. In 1898 volgt de ombouw door de firma Maarschalkerweerd & Zoon voor fl. 1.863. Hierbij is sprake van overplaatsing van het orgel, een nieuwe kast en het beschilderen van de frontpijpen. Het bedrijfs-archief van de firma Maarschalkerweerd & Zoon vermeldt dat de oude kast en blaasbalg worden hergebruikt. Mogelijk is het meubel toen naar achteren geplaatst, om ruimte voor dirigent en koor te creëeren. Aan zeven oude stemmen worden twee nieuwe toegevoegd: een Viola di Gamba 8 vt in Aeoline mensuur, een Dolcissimo af c, beide bij Laukhuff betrokken. Maarschalkerweerd schuift met meerdere registers om een wijder mensuurbeeld te verkrijgen, vervaardigd daarvoor enkele pijpen en levert verder de 37 Prestant-binnenpijpen alsmede de 12 hoogste pijpen van de Bourdon 16 vt. Ook de speeltafel, het stellingwerk, de magazijnbalg met scheppers achter en régulateurbalg in de kast lijken uit 1898. Het instrument wordt in de maand maart van dat jaar ingewijd. In 1953 sluit het Maagdenhuis, waarna het orgel in 1957 door de firma Adema-Schreurs wordt overgebracht naar de St. Bonifatiuskerk te Wehe den Hoorn. Het krijgt hierbij een nieuwe, open kast met daarin een kleinere magazijnbalg. In 2011 wordt het orgel gerestaureerd door Adema’s Kerkorgelbouw, waarbij een nieuwe kast wordt vervaardigd. Het ontwerp hiervan refereert aan de situatie in het Maagdenhuis en de kerkarchitectuur in Wehe-den-Hoorn. Verdere informatie over het orgel op deze website: een fotoblog van het orgel in de werkplaats van Adema en een artikel uit de Orgelvriend.

Dispositie 1788

· Kastontwerp: mogelijk van Maagdenhuis-architect Abraham van der Hart

· Pedaal C-c': aangehangen aan Manuaal I

· Manuaal I C-f''': Bourdon 16 vt, Prestant 8 vt, Roerfluit 8 vt, Octaaf 4 vt, Gemshoorn 4 vt, Quint 3 vt, Octaaf 2 vt, Mixtuur III-V B/D, Cornet V D, Trompet 8 vt

· Manuaal II C- f''': Holpijp 8 vt, Quintade 8 vt, Fluit travers 8 vt D, Fluit 4 vt, Gemshoorn 2 vt, Vox humana 8 vt

· Koppels: onbekend

· Crescendokast: -

· Speelhulpen: onbekend

· Tractuur: mechanische sleepladen

· Winddruk: onbekend

· Bijzonderheden: -

Dispositie 1898

· Kastontwerp: waarschijnlijk als in 1788

· Pedaal C-d': Subbas 16 vt

· Manuaal I C-f''': Bourdon 16 vt, Prestant 8 vt, Roerfluit 8 vt, Octaaf 4 vt, Octaaf 2 vt

· Manuaal II C- f''': Holpijp 8 vt, Viola di Gamba 8 vt, Dolcissimon, Fluit-dolce 4 vt

· Koppels: P+I, I+II

· Crescendokast: -

· Speelhulpen: -

· Tractuur: mechanische sleepladen

· Winddruk: oorspronkelijk 85 mm, 2011: 80 mm

· Bijzonderheden: één magazijn bald, één régulateurbalg, één? schepbalg (onbeked of deze nog aanwezig is); Subbas 16 vt op aparte pneumatische lade; Bourdon 16 vt C-d' transmissie uit Subbas 16 ct; 1957: provisorische orgelkast door Hubert Schreurs / Adema‘s Kerkorgelbouw, 2011 nieuwe orgelkast door Adema's Kerkorgelbouw in 2011

Bronnen

· Bedrijfsarchief firma Maarschalkerweerd & Zoon

· Gemeentearchief Amsterdam

· Informatie Adema’s Kerkorgelbouw aan Philip van den Berg 23122010 en 02052012

· van Eck, Ton; Timmer, Victor; Het orgel in de H. Bonifatiuskerk te Wehe-den-Hoorn, 2011

· www.maagdenhuis.nl

· http://homepage.mac.com/ceesgmvdam/meijer/; Website orgel bouwer Roelf Meijer; Cees van Dam & Erwin Poppen; 2004 (niet meer online)

· www.bonifatiusparochiewehe.nl (niet meer online)

· Afb. 1: Stadsarchief Amsterdam (auteursrechtvrij, geen gebruiksvoorwaarden)

eerste versie: 15-10-2005, laatste wijziging: 13-04-2020