MAARSCHALKERWEERD & ZOON

Amsterdam - RK St. Bonifatiuskerk

afbeelding 1: situatie 1953 of later

Gezocht

· Foto's van het orgel voor 1931.

Geschiedenis

Op 15 juni 1902 wordt in de Amsterdamse St. Bonifatiuskerk, een creatie van architect E.J. Margry, een nieuw orgel van de fima Maarschalkerweerd & Zoon ingewijd. Er is een middelgroot instrument van 25 registers voorzien, waarvan alleen de registers van het eerste manuaal, verspreid over twee laden, en twee regsiters van het pedaal worden geplaatst. Het ontwerp voor de kast bevat een front met vijf vlakke velden waarin, met daarin een groot deel van de Prestant 8 vt en een geschatte breedte van rond de 3 meter. Het frontschema en het aantal pijpen komt exact overeen met dat van het iets kleinere Maarschalkerweerd-orgel voor het St. Antoniusgesticht in Rotterdam. In 1931 plaatst Bernard Pels & Zn. het orgel in de toren en breidt hij de dispositie uit, waarbij men het oorspronkelijk plan uit 1902 ter orientering lijkt te hebben genomen. De beide manuaalladen worden voor Manuaal I gebruikt. Tevens wordt de klavieromvang uitgebreid en krijgt het orgel een nieuw open front met daarin de een groot deel van de Prestant 16 vt pijpen. In 1947 al wordt het orgel door de firma Adema-Schreurs gereviseerd en de dispositie naar de smaak van de tijd gewijzigd, waarbij enkele oude registers worden omgewerkt. In 1982 wordt de imposante kerk gesloten en twee jaar later afgebroken. Een deel van het pijpwerk wordt door Jos Laus in het hoofdorgel in de Sint Bonifatiuskerk te Rijswijk geplaatst. Het is onbekend wat er met de overige delen is gebeurd.

Dispositie 1902 - plan

· Kastontwerp: onbekend

· Pedaal C-d': Contrabas 16 vt, Subbas 16 vt, Octaaf 8 vt, Cello 8 vt, Bazuin 16 vt, Tuba 8 vt

· Manuaal I C-f''': Bourdon 16 vt, Prestant 8 vt, Violon 8 vt, Bourdon 8 vt, Flûte harmonique 8 vt, Aeoline 8 vt, Prestant 4 vt, Fluit-dolce 4 vt, Mixtuur II-V, Trompet 8 vt

· Manuaal II C-f''': Salicionaal 8 vt, Holpijp 8 vt, Viola di Gamba 8 vt, Vox célèste 8 vt, Dolce 8 vt, Violine 4 vt, Flûte octaviante 4 vt, Flageolet 2 vt, Basson-Hobo 8 vt

· Koppels: P+I, P+II, I+II

· Crescendokast: Manuaal II

· Speelhulpen: vaste combinaties I-II-III

· Tractuur: pneumatische membraamladen

· Windvoorziening: één magazijn balg, één 1 schepbalg, twee regulateurs (winddruk: 92 mm)

· Bijzonderheden: uitgevoerd worden in 1902 voorlopig het eerste manuaal, verdeeld over twee klavieren, en twee stemmen van het pedaal, zie hieronder

Dispositie 1902

· Kastontwerp: onbekend

· Pedaal C-d': Subbas 16 vt, Octaaf 8 vt

· Manuaal I C- f''': Bourdon 16 vt, Prestant 8 vt, Flûte harmonique 8 vt, Prestant 4 vt, Mixtuur II-V, Trompet 8 vt

· Manuaal II C- f''': Violon 8 vt, Bourdon 8 vt, Aeoline 8 vt, Fluit-dolce 4 vt

· Koppels: P+I, P+II, I+II

· Crescendokast: -

· Speelhulpen: vaste combinaties I-II-III

· Tractuur: pneumatische membraamladen

· Windvoorziening: één magazijn balg met één 1 schepbalg en één regulateur (winddruk: 92 mm)

· Bijzonderheden: Frontschema 5-10-7-10-5, grootste pijpen in middentoren, kleinste in tussenvelden; Prestant 8 vt: C-gis' = 33 pijpen in het front + 4 loze pijpen = 37 pijpen; Subbas 16 vt: C-h hout; Flûte harmonique 8 vt: C-H open; Trompet 8 vt: betrokken van Giesecke; Bourdon 8 vt: C-H hout; Aeoline 8 vt: doorlopend

Dispositie 1931

· Kastontwerp: Bernhard Pels & Zn.

· Pedaal C-f': Contrabas 16 vt, Subbas 16 vt, Openbas 8 vt, Openfluit 4 vt, Bazuin 16 vt

· Manuaal I C-g''': Prestant 16 vt, Prestant 8 vt, Salicionaal 8 vt, Bourdon 8 vt, Flûte harmonique 8 vt, Dolce 8 vt, Prestant 4 vt, Fluit douce 4 vt, Mixtuur II-V, Trompet 8 vt

· Manuaal II C-g''': Bourdon 16 vt, Vioolprestant 8 vt, Holpijp 8 vt, Viola di Gamba 8 vt, Vox caelestis 8 vt, Aeoline 8 vt, Flûte octaviante 4 vt, Woudfluit 2 vt, Sexquialter II, Fagot Hobo 8 vt

· Koppels: P+I, P+II, I+II, I+II16, II+II16

· Crescendokast: Manuaal II

· Speelhulpen: tremolo II; vaste combinaties pp-p-mf-f-ff-tutti; één vrije combinatie; trede register crescendo; tongwerken uit; automatisch pedaal

· Tractuur: vermoedelijk pneumatische membraamladen en kegelladen (uitbreidingen)

· Windvoorziening: vermoedelijk één magazijn balg met meerdere régulateurs

· Bijzonderheden: de door Berhard Pels & Zn. toegevoegde registers zijn cursief weergegeven

Dispositie 1947

· Kastontwerp: Bernhard Pels & Zn.

· Pedaal C-f': Contrabas 16 vt, Subbas 16 vt, Openbas 8 vt, Openfluit 4 vt, Bazuin 16 vt

· Manuaal I C-g''': Prestant 16 vt, Prestant 8 vt, Salicionaal 8 vt, Flûte harmonique 8 vt, Prestant 4 vt, Roerfluit 4 vt, Nazard 2 2/3 vt, Octaaf 2 vt, Mixtuur III, Trompet 8 vt

· Manuaal II C-g''': Bourdon 16 vt, Vioolprestant 8 vt, Holpijp 8 vt, Viola di Gamba 8 vt, Vox caelestis 8 vt, Flûte harmonique 4 vt, Woudfluit 2 vt, Sexquialter II, Scherp III, Fagot Hobo 8 vt

· Koppels: P+I, P+II, I+II, I+II16, II+II16

· Crescendokast: Manuaal II

· Speelhulpen: tremolo II; vaste combinaties pp-p-mf-f-ff-tutti; één vrije combinatie; trede register crescendo; tongwerken uit; automatisch pedaal

· Tractuur: vermoedelijk pneumatische membraamladen en kegelladen

· Windvoorziening: vermoedelijk één magazijn balg met één schepbalg (rond 1944 toegevoegd) en meerdere regulateurs

· Bijzonderheden: de door Berhard Pels & Zn. en Adema-Schreurs toegevoegde registers zijn cursief weergegeven; Roerfluit 4 vt is Fluit-dolce 4 vt voorzien van roeren, een halve toon opgeschoven, 4 hoogste pijpen vernieuwd; Octaaf 2 vt: vervaardigd uit vervallen Mixtuur II-V; Nazard 2 2/3 vt: vervaardigd uit Bourdon 8 vt en Mixtuur II-V pijpen

Bronnen

· Bedrijfsarchief firma Maarschalkerweerd & Zoon

· Bedrijfsarchief Adema's Kerkorgelbouw

· Karskens Pr., J; Rapport over de restauratie van het orgel in de St. Bonifatiuskerk te Amsterdam; na julie 1947

· Poel, Wim van de; Het orgel in de R.K. Bonifatiuskerk te Amsterdam; in: De Orgelvriend, jg. 14, nr. 7/8 juli/augustus 1972

· Boer, Cor & Proeskie, Theo; Orgels in Amsterdam 1: Rooms-Katholieke en Oud-Katholieke kerken en instellingen; Amsterdam, 1980

· Bos, Bert, Haan, Jan de & Hoogenboom, Kathy; Uit de geschiedenis van de St.Bonifatius, 100 jaar parochie Amsterdam-Oost 1882-1982; parochieblad "de Bonpraet" Amsterdam, 1983

· www.orgbase.nl

eerste versie: 26-11-2010, laatste wijziging: 26-04-2020